MANTI
Mantı, dünya çapında pek çok çeşidi bulunan, Orta Asya’dan Uzak Doğu’ya kadar uzanan köklü bir geçmişe sahip lezzetli bir yemektir.
Ülkemizde ilk akla gelen çeşit elbette Kayseri mantısıdır. Klasik versiyonu en bilineni olsa da en az 3-4 çeşidi daha vardır.
Kaç Çeşit Mantı Vardır?
Mantı, yapıldığı yöreye ve kullanılan malzemeye göre çok sayıda farklılık gösterir. Türkiye’de ve dünyada bilinen bazı popüler mantı çeşitleri şunlardır:
* Kayseri Mantısı: En meşhur Türk mantısıdır. Hamurunun çok ince açılması ve bir kaşığa 40 adet sığacak kadar küçük yapılmasıyla ünlüdür. Genellikle kıymalı iç harcıyla hazırlanır, suyu bol ve salçalıdır. Üzerine sarmısaklı yoğurt olmazsa olmaz ve son süsü de sumak dökmektir. Kayseri’de yapılan diğer bazı mantı türlerini saymak gerekirse; Yağ mantısı, Tepsi mantısı, Üçgen (peynirli) mantı, Börek aşı mantısı.
* Sinop Mantısı (Cevizli Mantı): Genellikle küçük değil, nispeten daha büyük üçgen şeklinde yapılır. Haşlandıktan sonra üzerine yoğurt yerine, dövülmüş ceviz ve tereyağı gezdirilerek servis edilmesiyle özgündür.
* Boşnak Mantısı: Hamuru tepsi boyutunda açılıp içine kıymalı harç konulur, rulo şeklinde sarılır ve küçük parçalara ayrılır. Tepside pişirilir ve üzerine sarımsaklı yoğurt dökülür.
* Sivas Mantısı / Hingel: Büyük kare şeklinde kesilen hamurlar haşlanır ve bol sarımsaklı yoğurtla servis edilir.
* Çerkez Mantısı (Hınkal/Hıngel): Daha büyük boyutlarda ve genellikle patatesli veya kıymalı iç harcıyla yapılır.
* Girit Mantısı (Sosyete Mantısı): Genellikle fırında pişirilir ve daha pratik bir türdür.
* Diğer Türk Yöresel Çeşitleri: Balıkesir mantısı (tavuklu mantı), Antep börek çorbası, Bartın pirinçli mantısı, Alaşehir kapaması/kapatması, Çorum kuru mantısı, vb.
* Uluslararası Çeşitler: Rus mantısı (Pelmeni), Gürcü mantısı (Hinkali), Çin mantısı (Wonton/Jiaozi), İtalyan mantısı (Ravioli), Polonya mantısı (Pierogi), Kore mantısı (Mandu), Özbek mantısı (Chuchvara) gibi pek çok farklı versiyonu bulunur.
Mantı Yemeğinin Tarihçesi
Mantının tarihçesi, Orta Asya’ya kadar uzanır ve bu yemeğin Türk ve Moğol halkları tarafından geliştirildiği düşünülmektedir.
* Kökeni: Mantının kökenleri tam olarak bilinmemekle birlikte, genel kabul gören görüş, tarifi Türk ve Moğol atlılarının İpek Yolu boyunca Orta Asya’dan Anadolu’ya taşıdığı yönündedir.
* Seyahat Yemeği: Tarihçiler, hareket halindeki Türk ve Moğol savaşçılarının uzun yolculuklarda yanlarında taşıdığı, kuru veya dondurulmuş mantıları bir kamp ateşi üzerinde hızla kaynatıp tüketebildiklerini belirtirler.
* En Eski Kayıtlar: Mantıdan bahseden en eski kaynaklardan biri, 1330 yılında Hu Sihui tarafından yazılan ve Yuan Hanedanı İmparatoru’nun terapisti olan Çinli bir hekimin eseri olan Yinshan Zhengyao’dur. Çin’de bu tür yiyecekler için kullanılan genel terimlerden biri “Mantou” olmuştur.
* Anadolu’ya Girişi: Türklerin bu yemeği Anadolu’ya getirmesiyle adı “mantı”ya dönüşmüştür.
Genel olarak et ve hamurun bir arada olması mükemmel bir uyum oluşturur. Etli pidelerin, lahmacunun, etli böreklerin, pizzanın çok sevilmesi bunun göstergesidir. Mantı da tam olarak et ve hamurun birlikte pişmesidir. Tabi ki iç harcı hamurun kıvamı pişme derecesi ve elin lezzeti de yemeğe değer katar. Mantı hayatımızda iyi ki var ama en önemlisi yanınızda mantı yapacak ve birlikte yiyebileceğiniz birinin olması değil mi?
