GAZOZ
Gazoz, suya karbondioksit gazı ve şeker eklenerek yapılan bir şerbet türüdür. Gazoz, Fransızca gazlı su anlamına gelen gaze-use sözcüğünden gelir. Türkiye’ye 1890 yılında maden suyu ile birlikte ithal edilmiştir. İlk gazoz fabrikası Beyoğlu’nda kurulmuştur. Özellikle 1960 ve 1970’li yıllarda popüler bir içecek olmuş, içeriği çeşitli aromalarla lezzetlendirilmiştir. Gazoz, yaz aylarında serinlemek, yemek sonrası sindirimi kolaylaştırmak ve kan şekerini dengelemek için tercih edilirken aynı zamanda çocukluğun nostaljik bir simgesidir. Gazoz kapaklarını toplamadan çocukluk nasıl geçerdi ki acaba?
Sonraları popülaritesini giderek kaybetmiş olan Gazoz için günümzde ilk intiba şu ki, sanki kolanın gölgesinde kalmış ve pek önem verilmeyen bir tür içecek olmuş. Aslında, içeriği gizli olan ve tüketicilere paylaşılmayan bir formülü olan koladan daha sağlıklı olduğu varsayımı bile çıkarılabilir. En azından tükecilerinden içerik olarak bi şey saklamayan Gazoz, karbonat, limon tuzu, maden suyu ve şekerden yapılan bir gazlı içecektir.
Gazozun önündeki en büyük sıkıntı onun değerinin az olduğunu imajını veren örneklerdir. Neredeyse gazozuna maç yapmak diye bir deyim oluşacak kadar sık kullanılan bir yakıştırmaya sahiptir gazoz. Hatta öyle ki Dünya şampiyonu milli okçumuz Mete GAZOZ bir gazoz markasının reklamında bu espri ile oynanmış gazoz olma efsane ol sloganı ile gösterime girmiştir.
Bazı gazoz markaları çocukluğumuza kadar uzanan köklü firmalar olup halen varlığını devam ettirmeye çalışan yerel üreticlerle beraber farklı çeşitleri ile kolaya yeni bir alternatif yaratmaya çalışıyorlar. Gazoz, farklı meyve ve bitki aromaları ile lezzetlendirilebiliyor, ülkemizde badem, portakal, zencefil, nane, bal, gül, lavanta, limon, erik, damla sakızı ve daha pek çok lezzet ile aromalandırılmış iki yüzün üzerinde yerel gazozo çeşidi vardır.
Bir diğer özel durumu da şişelerin çeşitliğili ve nostaljik olarak ilk yapıldığı tarihten günümüze kadar uzanan geniş bir kolleksiyonun oluşu. Bunu İstanbulda bulunan bazı dükkanlarda hala bulabilirsiniz. Her biri özenle tasarlanmış ve o zamanınn estetiğini yansıtmaktan da geri durmuyor. Bazı efsane gazoz markalarını sıralamak gerekirse;
Datça Badem Gazozu: Bir yerin bu kadar güzel bu kadar bol bademi olur da badem aromalı gazozu olmaz mı hiç. Tamamen doğal şeker pancarı ile tatlandırılan Datça’nın badem aromalı bu nefis gazozunun klasik çeşidinin dışında bir de frambuaz aromalısı var.
Beyoğlu Gazozu: Galata Kulesi’nden ilham alınarak tasarlanan şişesi ile dikkatleri üzerine çeken Beyoğlu Gazozu’nun 19. yüzyıldan beri üretildiği söyleniyor. Frambuaz, limon ve lime aromalı klasik çeşidinin haricinde, limonlu, zencefilli gibi çeşitleri de var. Beyoğlu Gazozu’nun şişesi 2017 yılında Berlin’de düzenlenen Avrupa Red Dot Communication Design’da Ambalaj Tasarımı kategorisinde ödül aldı.
Zafer Gazozu: Denizli’de 1934 yılından beri üretilen, %100 şeker kullanan ve mandalina ve sade çeşitleri olan bir gazoz markasıdır
Ankara Gazozu: Türkiye’nin en eski gazoz markasıdır. Limon, karışık meyve, portakal, çilek, mandalina ve sade olmak üzere beş farklı çeşit sunar. Bakmayın adının Ankara Gazozu olduğuna, muz ve çilek aromalı çeşitleri bulunan Ankara Gazozu aslında Mersin’de üretiliyor. Tadına ayrı kokusuna ayrı bayılacağınız bu gazozu yolu Mersin’e düşen herkes mutlaka denemeli. Özellikle Mersin’in meşhur yemeği tantuninin üzerine nefis gidiyormuş, benden söylemesi.
Elvan Gazoz: 1990’lı yıllara gelmeden üretimden kalkmış, ancak son yıllarda yeniden üretilmeye başlanmış bir gazoz markasıdır. Karışık meyve ve portakal aromalı gazozlarda doğal şeker pancarı kullanır
Niğde Gazozu: 1962 yılında Niğde’de 44 metrekarelik küçücük bir dükkanda başlamış Niğde’de kurulan ve doğal kaynak suyu ile üretilen bir gazoz markasıdır. Amerika ve Azerbaycan’a da ihraç edilir. Kurucu İsmet Olcay’ın vefatının ardından da üretimine devam edilen Niğde Gazozu bugün lokal bir gazozdan çok daha fazlası. Yapay şeker kullanılmadan doğal kaynak suyu ile üretilen Niğde Gazozu, Türkiye’nin en sevilen gazozlarından biri.
Bağlar Gazozu: Safranbolu’nun meşhur gazoz markasıdır. 1936 yılında üretilmeye başlanmıştır. Sadece mimarisi ile değil gazozu ile de gönüllerde taht kuruyor Safranbolu. İlk kez 1936 yılında üretilen Bağlar Gazozu, 1978 yılında el değiştirmiş olsa da lezzetinden hiç ödün vermemiş. Doğal pancar şekeri ile tatlandırılan bu muhteşem gazoz sadece limon aroması ile çeşitlendiriliyor. Klasik lezzetlerden vazgeçemeyenlerin favorilerinden biri olan Bağlar Gazozu üretilmeye başlandığı ilk yıllardan beri Safranbolu’nun simgelerinden biri.
Zaman Gazozu: Adana’nın meşhur gazozu Zaman’ın aroması mevsime göre değişiyor. En taze mevsim meyvelerinden konsantre olarak hazırlanan Zaman Gazozu’nun portakal, vişne, elma ve mandalina aromalı çeşitleri var.
Bodrum Yadigari Mandalin Gazozu: Datça’nın badem aromalı gazozu olur da aromasını Bodrum’un kokusu ile insanı mest eden mandalinasından alan gazozu olmaz mı? Turuncu rengi ile özellikle çocukların favorisi olan şekersiz Bodrum mandalin gazozunun seveni o kadar çok ki. Bodrum dönüşünde kasa kasa alıp evine götürenler bile var. Çünkü şekersiz, katkı maddesi kullanılmadan hazırlanan Bodrum Yadigari Mandalin Gazozu sadece Bodrum’da satılıyor.
Ufuk Gazozu: Bir Ordu klasiğidir özellikle yağ oranı biraz fazla olan Ordu pidesinin ve Ordu usulü tostunun yanında buz gibi bir Ufuk Gazozu ile içmek. Sade, limon ya da portakal aromalı çeşitleri bulunan Ufuk Gazozu, 1952 yılından beri üretiliyor. Piyasaya ilk Yalova ismiyle çıksa da 1972 yılından beri Ufuk ismiyle sofraları renklendiriyor bu nefis gazoz. Siz de Ordu’ya giderseniz bu ritüeli gerçekleştirmeden dönmeyin derim.
Uludağ Gazozu: Gazoz denilince şüphesiz akıllara ilk olarak Uludağ Gazozu gelir. Geçmişi 1870’li yıllara, Osmanlı Dönemi’ne kadar uzanıyor Uludağ Gazozu’nun. Bir Türk klasiği diyebileceğim muhteşem lezzet Uludağ Gazoz’un şanı çoktan Türkiye sınırlarını aştı, uzun yıllardır yurt dışında da satılıyor.
Laçin Gazozu: Eskişehirde 1913 yılından beri üretilen Laçin Gazozu, Türkiye’nin en eski gazozlarından biri. Karışık meyve aromalı Laçin Gazozu’nu bulması biraz zor ama denk gelirseniz tatmadan geçmeyin derim.
Çamlıca Gazozu: İstanbul Türkiye’nin en bilinen gazozları arasında ilk sıralarda yer alan gazozlardan biri de şüphesiz Çamlıca Gazozu. Artık bir lokal gazoz çeşidi olarak görülmese de Türkiye’nin gazozlarını yazıp Çamlıca Gazozu’nu yazmadan geçmek olmaz diye düşünüyorum.
