ŞANTİYE ŞEFİ
Biliyor musunuz 1999 depreminden sonra yapılan ilk ve en önemli hamlelerden birisi yapı ruhsatı vermeyi durdurmak olmuştu. Tüm Türkiye için miydi yoksa sadece deprem yaşanan bölgelerde miydi tam hatırlamıyorum ama bu şu demekti; bu işte bir sıkıntı var, yasal bir düzenleme yapalım ve yapı denetimini kamunun elinde olmasın.
Bir süre sonra 4708 sayılı yapı denetim yasası çıkarıldı apar topar, bir süre yönetmeliği çıkmadı ama usul ve esaslar gibi birşey vardı sanırım. Bu yasanın bir diğer özelliği de 2010 yılına kadar belirlenen 19 pilot ilde uygulanmaya başlanmasıydı. Kanunun 11. maddesinde “Bu Kanunun uygulanmasına pilot iller olarak; Adana, Ankara, Antalya, Aydın, Balıkesir, Bolu, Bursa, Çanakkale, Denizli, Düzce, Eskişehir, Gaziantep, Hatay, İstanbul, İzmir, Kocaeli, Sakarya, Tekirdağ ve Yalova illerinde başlanır. Pilot illerin genişletilmesi ve daraltılmasına, Bakanlığın teklifi üzerine Bakanlar Kurulu yetkilidir.” denilmekteydi. Bu ilk sürprizdi ve diğer ikinci sürpriz ise kanunda şantiye şefi diye bir ibare bile geçmiyordu.
Kıtlık mı vardı?
O yıllarda yeterince inşaat mühendisi yok muydu desem? yapı denetim firmalarında zaten inşaat mühendisleri olacak gerek yok mu dediler desem? ya da en kötüsü müteahhide ekstra masraf yapmayalım mı dediler ne desem bilemedim. Bu 4708 sayılı kanun yaklaşık 10 sene boyunca sadece yukarıda yazan illerde ve şantiye şefi zorunlu olmadan uygulanmaya çalışıldı.
6 Şubat deprem zincirinin yaşandığı bölgede olan, Kahramanmaraş, Adıyaman, Osmaniye Malatya, Diyarbakır, Urfa, Elazığ gibi iller olmadığı gibi daha anıları bile taze olan Erzincam bile 2010 yılına kadar bu kanuna tabi değildi. Hani hep diyoruz ya 1999 depreminden önce yapılanlar diye esasen bu dediğimiz sadece 19 il için söylenebilirdi diğer bütün iller için Yapı Denetimi Kanunu 2010 yılından itibaren uygulanmaya başlandığı kabul edildiğinden ülkenin büyük bir bölümü için 2010 tarihi ve sonrası olarak milat kabul edilmeliydi.
Bu arada Şantiye şefi ise yaklaşık aynı tarihlerde zorunlu olsa bile ilk etapta kontrolsüz şekilde isteyen istediği ruhsata istediğini yazabiliyor tam bir kontrol yapılamıyordu. Kısa süre sonra 5 adet ve 30.000 metrekare ile sınırlandırıldı ama yine sıkıntı vardı bu seferde 5 tane ruhsata iş alıp almadığını sistematik kontrolü olmadığından İstanbul genelinde farklı ilçelerden 5 sınırının üzerinde iş alanlar oluyordu. Tam manasıyla dipolma kiralamak gibi bir şey olup her şeyi ile naylon olduğundan çok cüzzi rakamlara şantiye şefi bulunabiliyordu.
Ne düşünüldü ki?
Daha da garip olan Şantiye Şefi tanımını yaparken sadece mühendis denildiğinden bazı aklıevveller elektrik, makine mühendislerini bile şantiye şefi yapmaya kalktılar, yapanlar bile oldu. Bakanlık bu konuda görüş verdi ama on kere okumak bile yetmezdi acaba ne demek istediler diye. Gelinen noktada 2019 yılının mart ayına kadar şantiye şefliği bakanlığın oyuncağı olmuştu ve nihayet bu tarihte kendi yönetmelikleri oldu. Oldu olmasına da işi yine rayına girmemiş, toplamda 5 adet iş alabilme devam etmiş, bir de üstüne küçük ölçekli olmayan inşaatlara teknik öğretmen veya inşaat teknikerlerine de şantiye sefliği yapma hakkı getirilmişti.
Son yaşanan deprem de gösterdi ki yapı yeni bile olsa uygulamadaki işçilik hataları yapının yıkılmasına sebep olabilecek düzeyde risk içeriyor. Bir çok küçük ölçekli inşaatın başında bir mühendis olmadan kalfa ve ustaların eline kalmış, kontrol ise haftada bir gelebilirse Yapı Denetim Firmasının uygulama denetçisinin dikkatine teslim edilmişti.
Bugün yapılacak en hızlı ve acil karar işsiz olan yeni mezun dahi olsa bir İnşaat Mühendisi veya Mimar en hızlı şekilde meslek odasından şantiye şefliği eğitimi almak kaydı ile belli büyüklükleri aşmayan inşaatlara ve toplamda sadece 1 tane olmak üzere mevzuat değişikliğine gitmektir. Derhal! Hemen! Şimdi!
