KİŞİ BAŞI MİLLİ GELİR
İnsanlar ile alay edercesine kişi başı milli gelir rakamları açıklandı geçenlerde. Bu basit ortalama hesabı o kadar teorik ve gerçekdışı hale geldi ki belki de ekonomik bir gösterge olmaktan çıkarmak bile gerekir. Öyle ki bir tane çok yüksek rakamın olduğu kümenin ortalaması ile o yüksek rakamın olmadığı kümenin ortalamasını karşılaştırırsanız ne olduğunu görürsünüz.
Şöyle bir şirket tablosu düşünün; toplam 30 çalışanı var, bunlardan biri ceo, biri genel müdür, üç tane alt müdür ve diğer çalışanlar olsun. Düz çalışanlar 1000 dolar, alt müdürler 3000, genel müdür 7500, ceo da 15000 dolar maaş alıyor olsunlar. Bu şirket toplam maaş olarak 56500 dolar ödüyor ve bunu tüm çalışan sayısına böldüğü zaman 1883 dolar ortalama yapıyor. Bu rakam 1000 dolar ücret alanları ne kadar enterese eder ki? Bu hesabı gelirler bazında yaptığımız zaman dar gelirli insanlar ile holdingleri aynı torbaya koyup toplamı üzerinden ortalama yapmaya kalkarsanız ortaya böyle komik değerler ortaya çıkar.
Gerçek alım gücü ve gerçek gelir hesabını yapmak isterseniz kategoriler yapmalı benzer gelir gruplarını kendi içerisinde ortalama alarak yapmalısınız. Bunu yaparken bile her kategorinin toplam nüfus içerisindeki payıdır en önemli olan. Kişi başı milli gelir toplam rakamının en büyük bölümünü sayıları az ama geliri büyük holding ve şirketler sağlıyorken, rakamın küçük çıkmasının en büyük nedeni de nüfusun büyük bölümünü oluşturan dar gelirlilerin sağlıyor olması.
İşin en garibi seçim zamanları meydanlarda toplanan insanların %95’i bu tablonun en altında olanlar olması. En alttakiler yaptıkları seçim ile kendilerini kimin böyle yapacaklarına karar veriyor olmaları. Bu açıdan bakıldığında kişi başı milli oy oranının en yüksek değerinin kendilerinde olduğunu bilmemeleri bir tesadüf olmamalı. Şöyle yaklaşık bir hesap var nüfusun %5 ine tekabül eden zengin kesim, tüm varlığın %65 ine sahip. Bu makas bu sene böyle iken önümüzdeki sene daha da açılacak ve zengin daha zengin fakir daha fakir olacak.
ORVILLE
Para ekonomisi, hayat, yaşam, gelecek deyince ORVILLE adında bir kurgu bilim dizisinin size önermek durumundayım. Biraz komedi dram gibi gelse de bazı bölümleri o kadar çarpıcı tespit ve senaryoya sahip ki insan düşününce neden olmasın? Acaba öyle mi diye düşünmeden edemiyor. Bu dizi oldukça ileri bir uzay zamanındaki insanlığı ve evrenin diğer yaratıkları ile yaşadıklarını anlatırken günümüzde yaşadıklarımıza da göndermeler yapıyor. Mesela o zamanda para diye bir şey yok! Gelişmiş cihazlar ile açlık, susuzluk, kıyafet vs tüm ihtiyaçlar sağlanıyor ortam simülasyonları ile her istenilen şey gerçek gibi yaşanıyor ve o zamanın en değerli şeyi beyin ve yetenek olarak kabul edilmiş. İnsanları idareci ve yönetici yapan becerileri, akılları ve yetenekleri olmuş. Çok ütopik ama zaman o kadar tahmin edilemez bir olgu ki hiç bir ortalama hesaba uymuyor.
