775 SAYILI GECEKONDU KANUNU
775 Sayılı Gecekondu Kanunu ile tamamen kaçak ve izinsiz şekilde özel veya kamu arazisine yapılan gecekondu olarak tabir ettiğimiz her türlü kaçak yapının yapımının önlenmesi amaçlanmıştır. Kanunun giriş bölümünde aynen şu şekilde yazar;
“Kapsam ve tarif:
Madde 1 – Mevcut gecekonduların ıslahı, tasfiyesi, yeniden gecekondu yapımının önlenmesi ve bu amaçlarla alınması gereken tedbirler hakkında bu kanun hükümleri uygulanır.
Madde 2 – Bu kanunda sözü geçen (Gecekondu) deyimi ile, imar ve yapı işlerini düzenliyen mevzuata ve genel hükümlere bağlı kalınmaksızın, kendisine ait olmıyan arazi veya arsalar üzerinde, sahibinin rızası alınmadan yapılan izinsiz yapılar kastedilmektedir.”
Bu kanunun en önemli maddesi de tüm kanunun özünü tek seferde izah eden 18. maddesidir. Bu madde Belediyelerin üniformalı güvenliği ve polisi olarak niteleyebileceğimiz Zabıta personeline doğrudan ve hızlı bir görev emri verir. O da kısaca şudur ki kamu arazisi veya belgelenmiş mülkiyet sahibinin şikayeti ile tespit edilen yer herhangi bir başka karar alınmaksızın kullanılıyor olsun veya olmasın derhal işgalin ortadan kaldırılabilmesidir. Bu aksiyonun hızlı olması ve tebligat vs gibi diğer hukuki süreçlere takılmasını engellemek kamu menfaatini ve adaletini sağlamak üzeredir. Okuma yazması olan herhangi bir insanın okuduğunda rahatlıkla anlayabileceği madde şöyledir;
“Madde 18 – Bu kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra, belediye sınırları içinde veya dışında, belediyelere, Hazineye, özel idarelere, katma bütçeli dairelere ait arazi ve arsalarda veya Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan yerlerde yapılacak, daimi veya geçici bütün izinsiz yapılar, inşa sırasında olsun veya iskan edilmiş bulunsun, hiçbir karar alınmasına lüzum kalmaksızın, belediye veya Devlet zabıtası tarafından derhal yıktırılır.
Yıkım sırasında lüzum hasıl olduğunda, belediyeler ilgili mülkiye amirlerine başvurarak yardım istiyebilirler. Mülkiye amirleri, Devlet zabıtası ve imkanlarından faydalanmak suretiyle, izinsiz yapıların yıkım konusunda yükümlüdürler.
Özel kişilere veya bu maddenin 1 inci fıkrasında sözü geçenler dışındaki tüzel kişilere ait arazi ve arsalar üzerinde yapılacak izinsiz yapılar hakkında, arsa sahiplerinin yazılı müracaatları üzerine ve mülkiyet durumlarını tevsik etmeleri şartiyle bu madde hükümleri, aksi halde genel hükümler ve 3194 sayılı İmar Kanunu hükümleri uygulanır.”
Anayasa Mahkemesinin 22/2/2024 Tarihli ve E: 2023/191, K: 2024/58 Sayılı Kararı ile bu fıkra iptal edilmiştir. Kararın Resmî Gazete’de yayımlanmasından başlayarak dokuz ay sonra (3/1/2025) yürürlüğe gireceği hüküm altına alınmıştır.
Hal böyle iken kim ya da kurum hangi iyi niyetli (!) amaçla konuyu Anayasa Mahkemesine taşımışsa 1966 yılından beri var olan özellikle Devlet araziilerini koruyan bu maddenin ilk fıkrasını iptal ettirmiş. Maddenin sonunda yazan uyarıyı okuduğunuzda bu iptalin yürürlülük tarihi olarak 03.01.2025 tarihi belirlenmiş. Yani bu tarihten sonra Devlet arazilerindeki kaçak yapılaşmaya Devletin kendisinin hemen müdahele etme hakkı kalmayacak.
Bu tam bir garibet ve ihanet operasyonu değil midir? Kim kendi ayağına sıkar ve elini zayıflatır ki? Nasıl bir gerekçe bu kararı alamaya hak verir ki? Bu nasıl bir akıl tutulmasıdır nasıl bir Devlet yönetimidir?
Konuyu İmar Kanunu ile çözmeye kalkmak demek; yapılacak işlemlerde dava açabilme, yürütmeyi durdurabilme, yetki karmaşası ve hukuk değirmeninde öğütülmek demek. Anayasa Mahkemesi bu maddeyi gerekçeli karara göre revize edebilmek için kanun yapıcıya ocak ayına kadar süre vermiş. Bakalım o tarihe kadar nasıl bir düzenleme olacak? hatta olacak mı diye de sormadan edemiyor insan.
